Tenisçi ve Golfçü Dirseği Rehabilitasyonu

Tenisçi Dirseği (Lateral Epikondilit) Nedir? Nedenleri ve Belirtileri

Tenisçi Dirseği, dirseğin dış kısmındaki kemik çıkıntıya (lateral epikondil) yapışan ve el bileğini yukarı doğru (ekstansiyon) hareket ettiren kasların tendonlarında meydana gelen bir tendinopati (tendon hastalığı) durumudur. Genellikle “iltihaplanma” (-it eki) olarak bilinse de, kronik durumlarda daha çok tendon yapısında dejenerasyon (yıpranma) söz konusudur.

Nedenleri:

• El bileğinin ve parmakların tekrarlayan şekilde yukarı doğru kaldırılması (ekstansiyonu).
• Güçlü kavrama ve döndürme hareketleri.
• Tenis (özellikle backhand vuruşları), boyacılık, marangozluk, tesisatçılık, yoğun klavye ve fare kullanımı gibi aktiviteler.
• Yanlış teknik veya uygun olmayan ekipman kullanımı.
• Kas gücünde veya esnekliğinde dengesizlik.

Belirtileri:

• Dirseğin dış tarafında, kemik çıkıntı üzerinde hassasiyet ve ağrı.
• Ağrı, ön kola ve el bileğine doğru yayılabilir.
• Bir nesneyi kavrarken, el sıkışırken, kapı kolunu çevirirken veya ağır bir şey kaldırırken ağrının artması.
• Sabahları dirsekte sertlik hissi.
• Etkilenen kolda güçsüzlük.

Golfçü Dirseği (Medial Epikondilit) Nedir? Nedenleri ve Belirtileri

Golfçü Dirseği, dirseğin iç kısmındaki kemik çıkıntıya (medial epikondil) yapışan ve el bileğini aşağı doğru (fleksiyon) hareket ettiren kasların tendonlarında gelişen bir tendinopatidir. Tenisçi dirseğine göre daha az sıklıkta görülür.

Nedenleri:

• El bileğinin ve parmakların tekrarlayan şekilde aşağı doğru bükülmesi (fleksiyonu).
• Güçlü ve tekrarlayan kavrama hareketleri.
• Golf (özellikle vuruş tekniği), fırlatma sporları (beyzbol, cirit), ağırlık kaldırma, marangozluk, montaj işleri gibi aktiviteler.
• Yanlış teknik veya uygun olmayan ekipman.

Belirtileri:

• Dirseğin iç tarafında, kemik çıkıntı üzerinde hassasiyet ve ağrı.
• Ağrı, ön kolun iç kısmına ve el bileğine yayılabilir.
• Bir nesneyi sıkarken, el bileğini aşağı doğru bükerken veya içe doğru döndürürken ağrının artması.
• Dirsekte veya ön kolda sertlik.
• Kavrama gücünde azalma, bazen uyuşma veya karıncalanma (özellikle serçe ve yüzük parmağında, ulnar sinir etkilenirse).

Tanı Nasıl Konulur? (Prof. Dr. Bozkurt’un Yaklaşımı)

Prof. Dr. Murat Bozkurt, Ankara‘daki kliniğinde Tenisçi ve Golfçü Dirseği tanısını koyarken öncelikle hastanın detaylı öyküsünü dinler. Ağrının ne zaman ve nasıl başladığı, hangi hareketlerle arttığı, mesleği, hobileri ve spor aktiviteleri hakkında bilgi alır. Ardından kapsamlı bir fizik muayene yapar.

• Fizik Muayene: Dirsekte hassas noktalar, şişlik, hareket açıklığı değerlendirilir. Özel provokatif testler (örneğin, Cozen testi, Mill testi, Golfçü Dirseği testi) ile ağrının kaynağı belirlenmeye çalışılır. Kavrama gücü ölçülür.
• Görüntüleme Yöntemleri: Genellikle tanı için röntgen veya MRG gibi görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç duyulmaz. Ancak, başka sorunlardan (kireçlenme, sinir sıkışması, kırık vb.) şüpheleniliyorsa veya tanı belirsizse Prof. Dr. Bozkurt bu tetkikleri isteyebilir. Ultrasonografi, tendonlardaki dejenerasyonu ve kalınlaşmayı göstermede yardımcı olabilir.

Tenisçi ve Golfçü Dirseği Rehabilitasyonunun Temel Amaçları

Başarılı bir rehabilitasyon programının temel hedefleri şunlardır:

• Ağrı ve hassasiyeti azaltmak veya ortadan kaldırmak.
• Tendon iyileşmesini desteklemek.
• Dirsek ve el bileği hareket açıklığını korumak ve artırmak.
• Ön kol kaslarının (hem fleksör hem de ekstansör) esnekliğini yeniden kazandırmak.
• Etkilenen kas-tendon biriminin gücünü ve dayanıklılığını artırmak.
• Kavrama gücünü iyileştirmek.
• Günlük yaşam aktivitelerine, işe ve spora ağrısız ve güvenli bir şekilde dönüşü sağlamak.
• Tekrarlama riskini en aza indirmek için hastayı eğitmek.

Rehabilitasyon Süreci: Aşamalı ve Kapsamlı Bir Yaklaşım

Tenisçi ve Golfçü Dirseği rehabilitasyonu, genellikle bireyselleştirilmiş ve aşamalı bir programdır. Prof. Dr. Murat Bozkurt, Ankara‘daki hastaları için fizyoterapistlerle yakın işbirliği içinde bu süreci yönetir.

• Akut Evre: Ağrı ve Enflamasyonun Kontrolü, Koruma (Genellikle ilk birkaç gün – 1/2 hafta)
  
  • Hedefler: Ağrıyı ve varsa enflamasyonu azaltmak, etkilenen tendonları dinlendirmek, daha fazla hasarı önlemek.
  • Uygulamalar: Ağrıyı tetikleyen aktivitelerden kaçınma (aktif dinlenme), buz uygulaması (günde birkaç kez 15-20 dakika), dirseklik veya bileklik (epikondilit bandı/breysi) kullanımı (tendona binen yükü azaltmak için), doktor önerisiyle kısa süreli anti-inflamatuar ilaçlar. Çok nazik, ağrı sınırında pasif veya aktif yardımlı hareket açıklığı egzersizleri.
• Subakut Evre: Hareket Kabiliyetinin Artırılması ve Nazik Güçlendirme (Genellikle 1/2 – 6 hafta)
  
  • Hedefler: Tam ve ağrısız eklem hareket açıklığını sağlamak, esnekliği artırmak, kasları nazikçe aktive etmeye ve güçlendirmeye başlamak.
  • Uygulamalar: Ön kol kasları için nazik germe egzersizleri (tenisçi dirseği için el bileği fleksörleri ve pronatorlar, golfçü dirseği için el bileği ekstansörleri ve supinatorlar hedeflenir – Düzeltme: Tenisçi dirseği için el bileği ekstansörlerine, golfçü dirseği için el bileği fleksörlerine yönelik germelerdir.), izometrik güçlendirme egzersizleri (kasılma var, hareket yok), düşük dirençli izotonik egzersizlere (konsantrik kasılmalarla) başlangıç.
• Kronik Evre (Yeniden Modelleme): İlerleyici Güçlendirme, Esneklik ve Dayanıklılık (Genellikle 6 – 12+ hafta)
  
  • Hedefler: Kas gücünü, dayanıklılığını ve esnekliğini tam olarak geri kazanmak, özellikle eksantrik kas kontrolünü geliştirmek.
  • Uygulamalar: Eksantrik güçlendirme egzersizleri bu aşamanın temelini oluşturur (örneğin, FlexBar ile Tyler Twist egzersizi tenisçi dirseği için, ağırlıklarla yavaş negatifler). Konsantrik güçlendirmeye devam edilir. Kavrama gücü egzersizleri, tüm kinetik zinciri (omuz, sırt) içeren fonksiyonel egzersizler.
• Fonksiyonel Evre ve Spora/Aktiviteye Dönüş: Beceri Geliştirme ve Önleme (Genellikle 3-6+ ay)
  
  • Hedefler: Hastanın ağrısız bir şekilde işine, hobilerine veya sporuna tam olarak dönmesini sağlamak, tekrarlamayı önleyici stratejiler geliştirmek.
  • Uygulamalar: Spora veya işe özgü hareketlerin ve becerilerin kademeli olarak çalışılması, teknik düzeltmeler (örneğin, tenis veya golf vuruş tekniği), ekipman değerlendirmesi, ergonomik düzenlemeler, koruyucu dirseklik kullanımının değerlendirilmesi.

Rehabilitasyonda Kullanılan Etkili Yöntemler

• Egzersiz Tedavisi: Yukarıda bahsedilen germe, izometrik, konsantrik ve özellikle eksantrik güçlendirme egzersizleri rehabilitasyonun temelidir.
• Manuel Terapi ve Yumuşak Doku Teknikleri: Fizyoterapist tarafından uygulanan eklem mobilizasyonları, derin friksiyon masajı, tetik nokta tedavisi gibi teknikler ağrıyı azaltmaya, dolaşımı artırmaya ve doku iyileşmesini hızlandırmaya yardımcı olabilir.
• Bantlama ve Breys (Dirseklik) Kullanımı: Kinesiotape uygulamaları veya epikondilit bandı/breysi, tendona binen stresi azaltarak ağrıyı hafifletebilir ve iyileşme sürecinde destek sağlayabilir.
• Ergonomik Düzenlemeler ve Aktivite Modifikasyonu: Günlük yaşamda ve işte dirseğe binen yükü azaltacak değişiklikler yapmak (örneğin, klavye ve fare pozisyonunu ayarlamak, mola vermek, doğru kaldırma tekniklerini öğrenmek).
• Hasta Eğitimi: Hastanın durumunu anlaması, ağrıyı yönetmeyi öğrenmesi, egzersizleri doğru yapması ve tekrarlamayı önleyici tedbirleri benimsemesi için eğitim çok önemlidir.
• Diğer Modaliteler: Bazı durumlarda ısı-soğuk uygulamaları, ultrason, lazer tedavisi, ESWT (şok dalga tedavisi) gibi fizik tedavi ajanları da kullanılabilir. Prof. Dr. Murat Bozkurt, bu yöntemlerin uygunluğunu hastanın durumuna göre değerlendirir.

Prof. Dr. Murat Bozkurt’un Tenisçi ve Golfçü Dirseği Rehabilitasyonundaki Rolü ve Ankara’daki Tedavi Felsefesi

Prof. Dr. Murat Bozkurt, Ankara‘da tenisçi ve golfçü dirseği şikayetiyle başvuran hastalara öncelikle doğru ve ayırıcı tanıyı koymayı hedefler. Tedavi felsefesi, mümkün olduğunca cerrahi dışı, konservatif yöntemlere dayanır. Rehabilitasyon bu yaklaşımın merkezindedir.

• Doğru Tanı: Benzer semptomlara yol açabilecek diğer dirsek sorunlarından (sinir sıkışmaları, eklem içi problemler vb.) ayırıcı tanıyı yapar.
• Kişiye Özel Rehabilitasyon Programı: Hastanın yaşına, aktivite düzeyine, semptomlarının şiddetine ve altta yatan nedenlere göre bireyselleştirilmiş bir rehabilitasyon programı planlar veya deneyimli fizyoterapistlerle birlikte oluşturur.
• Diğer Konservatif Tedaviler: Gerekli durumlarda rehabilitasyona ek olarak enjeksiyon tedavileri (PRP, kortikosteroid – kortizon dikkatli ve sınırlı kullanılmalıdır) veya ESWT gibi tedavileri önerebilir.
• Cerrahi Dışı Çözümlere Öncelik: Vakaların büyük çoğunluğu konservatif tedavi ve rehabilitasyon ile başarıyla iyileşir. Cerrahi tedavi, sadece uzun süreli ve yoğun konservatif tedaviye yanıt vermeyen, dirençli ve şiddetli vakalarda nadiren düşünülür.
• Fizyoterapistlerle İşbirliği: Rehabilitasyon sürecinin etkinliği için Ankara‘daki deneyimli fizyoterapistlerle yakın iletişim ve koordinasyon içinde çalışır.

Tenisçi ve Golfçü Dirseğinden Korunma Yolları

• Doğru Teknik: Özellikle spor yaparken veya tekrarlayan işler yaparken doğru vücut mekaniklerini ve tekniklerini kullanın.
• Isınma ve Soğuma: Aktivite öncesi uygun ısınma ve sonrası soğuma egzersizleri yapın.
• Kademeli Artış: Antrenman yoğunluğunu veya iş yükünü ani değil, kademeli olarak artırın.
• Kasları Güçlendirin ve Esnetin: Düzenli olarak ön kol, omuz ve sırt kaslarınızı güçlendirin ve esnetin.
• Uygun Ekipman: Spor yapıyorsanız raketinizin veya golf sopanızın boyutu, ağırlığı ve kavrama kalınlığının size uygun olduğundan emin olun. İş aletlerinizin ergonomik olmasına dikkat edin.
• Dinlenme ve Toparlanma: Vücudunuza yeterli dinlenme ve toparlanma süresi tanıyın.
• Ergonomik Düzenlemeler: Çalışma ortamınızda dirseğinize binen yükü azaltacak ergonomik ayarlamalar yapın.