Rotator Kılıf (Omuz Kasları) Nedir ve Görevi Nelerdir?

Rotator kılıf, omuz eklemini çevreleyen ve kol kemiğinin (humerus) üst kısmına yapışan dört adet kasın tendonlarından oluşan bir yapıdır. Bu kaslar şunlardır:

1. Supraspinatus: Kolun yana doğru kaldırılmasını (abdüksiyon) başlatan en sık yırtılan tendondur.
2. Infraspinatus: Kolun dışa doğru döndürülmesini (eksternal rotasyon) sağlar.
3. Teres Minor: Kolun dışa doğru döndürülmesine yardımcı olur.
4. Subscapularis: Kolun içe doğru döndürülmesini (internal rotasyon) sağlar.

Bu kas ve tendonların temel görevleri:

• Kolun çeşitli yönlere hareketini (kaldırma, döndürme) sağlamak.
• Omuz ekleminin stabilitesini korumak; yani kol kemiği başını (humerus başı) kürek kemiğindeki sığ yuvada (glenoid) merkezde tutmak.

Rotator Kılıf Yırtığı: Bu tendonlardan bir veya birkaçının, kemiğe yapıştığı yerden kısmen (parsiyel) veya tamamen (tam kat) ayrılması durumudur.

Rotator Kılıf Yırtıkları Neden Olur? Risk Faktörleri

Rotator kılıf yırtıkları iki ana mekanizma ile oluşur:

1. Dejeneratif Yırtıklar (Yıpranmaya Bağlı): En sık görülen yırtık tipidir. Genellikle zamanla, yavaş yavaş gelişir. Nedenleri:
   
   • Yaşlanma: Yaş ilerledikçe tendonların kanlanması azalır ve yapıları zayıflar, yırtılmaya daha eğilimli hale gelir. 40-50 yaş sonrası risk artar.
   • Aşırı Kullanım ve Tekrarlayan Stres: Özellikle baş üstü aktivitelerin sık yapıldığı meslekler (boyacılar, tesisatçılar, öğretmenler) veya sporlar (voleybol, tenis, yüzme, halter).
   • Omuz Sıkışma Sendromu (Impingement): Omuz eklemindeki kemik çıkıntıları (spur) veya diğer yapısal sorunlar nedeniyle tendonların sıkışması ve zamanla aşınarak yırtılması.
   • Sigara Kullanımı: Tendon kanlanmasını bozarak iyileşmeyi engeller ve yırtık riskini artırır.
   • Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü rol oynayabilir.
2. Akut (Travmatik) Yırtıklar: Daha genç bireylerde de görülebilir ve ani bir olay sonucu oluşur:
   
   • Açık kol üzerine düşme.
   • Ağır bir cismi aniden kaldırma veya çekme.
   • Omuz çıkığı.

Rotator Kılıf Yırtığının Belirtileri Nelerdir?

Belirtiler yırtığın büyüklüğüne, tipine (dejeneratif mi, travmatik mi) ve kişinin aktivite düzeyine göre değişir. Bazı küçük veya dejeneratif yırtıklar başlangıçta belirti vermeyebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Omuz Ağrısı: Genellikle omuzun yan veya ön tarafında, derinde hissedilen künt bir ağrıdır. Kolu kaldırırken, bir şeyi iterken veya çekerken artar. Özellikle gece ağrısı tipiktir ve hastayı uykudan uyandırabilir veya etkilenen omuz üzerine yatamamaya neden olabilir. Akut yırtıklarda ağrı ani ve şiddetli başlar.
• Güçsüzlük: Kolu kaldırmada (özellikle yana veya öne doğru) veya döndürmede zorlanma ve güç kaybı. Bardak tutmak, saç taramak gibi basit işlerde bile zorluk yaşanabilir. Büyük yırtıklarda hasta kolunu hiç kaldıramayabilir (pseudoparalizi – yalancı felç).
• Hareket Kısıtlılığı: Ağrı ve güçsüzlük nedeniyle omuz hareketleri kısıtlanabilir.
• Krepitasyon (Ses Gelmesi): Omuz hareketleri sırasında tıkırtı, çıtırtı veya sürtünme hissi/sesi.
• Kas Erimesi (Atrofi): Uzun süreli veya büyük yırtıklarda omuz çevresi kaslarda gözle görülür incelme olabilir.

Rotator Kılıf Yırtığı Tanısı Nasıl Konulur?

Doğru tanı, yırtığın varlığını, tipini, boyutunu ve eşlik eden diğer sorunları belirlemek için önemlidir. Prof. Dr. Murat Bozkurt tanı için şu adımları izler:

• Detaylı Öykü: Belirtilerin başlangıcı, süresi, şiddeti, yaralanma mekanizması (varsa), meslek, spor aktiviteleri ve önceki tedaviler öğrenilir.
• Fizik Muayene: Omuzun görünümü (şişlik, atrofi), hassas noktalar, aktif ve pasif hareket açıklığı değerlendirilir. Rotator kılıf kaslarının gücünü test eden özel muayene yöntemleri (örn. Supraspinatus için “Empty Can” testi, Subscapularis için “Lift-off” testi, Infraspinatus/Teres Minor için dışa döndürme testleri) yapılır. Omuz sıkışma testleri de uygulanır.
• Görüntüleme Yöntemleri:
  
  • Röntgen (X-ray): Tendon yırtıklarını doğrudan göstermez ancak kemik çıkıntıları (spur), kireçlenme, humerus başının yukarı kayması (büyük yırtık belirtisi) gibi dolaylı bulguları veya diğer kemiksel sorunları gösterir.
  • Ultrasonografi (USG) veya Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Rotator kılıf yırtıklarının tanısında en değerli yöntemlerdir. Bu yöntemler;
    
    • Yırtığın varlığını ve yerini kesin olarak gösterir.
    • Yırtığın tam kat mı kısmi kat mı olduğunu belirler.
    • Yırtığın boyutunu (küçük, orta, büyük, masif) ve şeklini tanımlar.
    • Tendonun ne kadar geri çekildiğini (retraksiyon) gösterir.
    • Kaslarda erime (atrofi) veya yağlanma (yağlı dejenerasyon) olup olmadığını değerlendirir (bunlar tamir başarısını etkiler).
    • Eşlik eden bursit, biseps tendonu sorunları gibi diğer patolojileri saptar. MRG genellikle daha detaylı bilgi sağlar.

Tedavi Seçenekleri: Her Yırtık Ameliyat Gerektirir Mi?

Rotator kılıf yırtığının tedavisi; yırtığın tipine (akut/dejeneratif), boyutuna, kalınlığına (tam/kısmi), hastanın yaşına, aktivite düzeyine, mesleğine ve semptomlarının şiddetine göre değişir. Her rotator kılıf yırtığı ameliyat gerektirmez.

Ameliyatsız (Konservatif) Tedavi:

Özellikle yaşa bağlı (dejeneratif), kısmi kalınlıktaki veya küçük tam kat yırtıklarda, semptomların çok şiddetli olmadığı durumlarda ilk tercih genellikle ameliyatsız tedavidir. Amaç ağrıyı azaltmak ve fonksiyonu iyileştirmektir.

• Aktivite Modifikasyonu: Ağrılı hareketlerden ve baş üstü aktivitelerden kaçınmak.
• İlaç Tedavisi: Ağrı ve inflamasyon için NSAİİ’ler.
• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Çok önemlidir. Program şunları içerir:
  
  • Ağrıyı azaltmaya yönelik modaliteler.
  • Omuz hareket açıklığını korumak için esnetme egzersizleri.
  • Yırtık olmayan rotator kılıf kaslarını, deltoid kasını ve kürek kemiği çevresi kasları güçlendirme egzersizleri. Bu kaslar, yırtık tendonun fonksiyonunu kompanse etmeye yardımcı olur.
• Kortikosteroid Enjeksiyonları: Subakromial aralığa yapılan kortizon enjeksiyonları, özellikle eşlik eden bursit ve sıkışma varsa, ağrıyı geçici olarak rahatlatabilir. Ancak tendon üzerine olumsuz etkileri olabileceğinden dikkatli kullanılmalıdır.

Konservatif tedaviye genellikle 3-6 ay devam edilir. Bu sürede yeterli iyileşme sağlanamazsa veya başlangıçta yırtık büyükse/travmatikse cerrahi düşünülebilir.

Cerrahi Tedavi: Artroskopik Rotator Kılıf Tamiri

Cerrahi tedavi genellikle aşağıdaki durumlarda önerilir:

• Yeterli konservatif tedaviye (en az 3-6 ay) rağmen devam eden ağrı ve fonksiyon kaybı.
• Genç ve aktif hastalardaki akut (travmatik), tam kat yırtıklar.
• Fonksiyonel kısıtlılığa neden olan büyük veya masif tam kat yırtıklar.
• Hastanın işi veya yaşam tarzı nedeniyle omuz fonksiyonlarının tam olarak geri kazanılması gerekliliği.

Günümüzde rotator kılıf tamiri büyük oranda artroskopik (kapalı) yöntemle yapılmaktadır.

Artroskopik Rotator Kılıf Tamiri Ameliyatı

Bu minimal invaziv cerrahi yöntemde:

1. Omuz çevresine yapılan birkaç küçük kesiden (yaklaşık 0.5 cm) ince bir kamera (artroskop) ve özel cerrahi aletler eklem içine sokulur.
2. Cerrah, ekrandan eklem içini ve rotator kılıf yırtığını detaylı olarak görür. Yırtığın boyutu, şekli, tendonun kalitesi değerlendirilir.
3. Yırtık kenarlarındaki yıpranmış dokular temizlenir (debridman).
4. Tendonun tekrar yapışacağı kemik yüzeyi (humerus başındaki yapışma alanı – footprint) kanlanmayı artırmak için hafifçe hazırlanır.
5. Tamir: Kemiğe sütür ankoru adı verilen küçük vidalar veya çapalar yerleştirilir. Bu ankorlara bağlı olan güçlü özel dikiş iplikleri yırtık tendonun kenarından geçirilir. İplikler sıkıştırılarak tendon tekrar anatomik olarak kemikteki orijinal yapışma yerine çekilir ve sıkıca tespit edilir. Yırtığın boyutuna ve şekline göre tek sıra veya çift sıra ankor tekniği kullanılabilir.
6. Eğer omuz sıkışma sendromu bulguları da varsa, genellikle aynı seansta subakromial dekompresyon (bursektomi ve akromioplasti) işlemi de yapılır.

Prof. Dr. Murat Bozkurt, Ankara’da artroskopik rotator kılıf tamiri konusunda deneyimli bir cerrah olup, en güncel teknikleri kullanarak güçlü ve anatomik bir tamir gerçekleştirmeyi hedefler.

Riskler, Faydalar ve Uzun İyileşme Süreci

• Faydalar: Başarılı bir tamir sonrası ağrının büyük ölçüde giderilmesi, omuz gücünün ve fonksiyonlarının geri kazanılması, hareket açıklığının artması, yırtığın ilerlemesinin ve uzun vadede gelişebilecek “rotator kılıf artropatisi” (yırtığa bağlı omuz kireçlenmesi) gibi komplikasyonların önlenmesi.
• Riskler:
  
  • Genel cerrahi riskleri: Enfeksiyon (%1’den az), omuz sertliği (donuk omuz), sinir hasarı, anestezi riskleri.
  • Tamire özgü riskler: Tamir edilen tendonun kemiğe kaynamaması veya tekrar yırtılması (re-tear). Bu risk yırtığın büyüklüğü, tendonun kalitesi, hastanın yaşı, sigara kullanımı gibi faktörlere bağlı olarak değişir (%5-25 veya daha fazla olabilir). Ayrıca sütür ankorlarının gevşemesi veya yerinden çıkması, devam eden ağrı veya güçsüzlük gibi riskler de vardır.
• İyileşme Süreci: Rotator kılıf tamiri sonrası iyileşme uzun, sabır gerektiren ve aşamalı bir süreçtir. Ameliyatın başarısı büyük ölçüde bu sürece uyuma bağlıdır.
  
  • Kol Askısı (Sling) Kullanımı: Tamir edilen tendonun kemiğe güvenli bir şekilde kaynaması için ameliyat sonrası 4 ila 6 hafta (bazen daha uzun) süreyle kol askısı kullanmak zorunludur. Bu süre zarfında kolun aktif olarak kaldırılması kesinlikle yasaktır.
  • Aşamalı Fizik Tedavi Programı:
    
    • Pasif Hareket Dönemi (İlk 4-6 hafta): Sadece fizyoterapist veya özel cihazlar yardımıyla omuzun pasif olarak hareket ettirilmesine izin verilir. Amaç sertliği önlemektir.
    • Aktif Yardımlı ve Aktif Hareket Dönemi (6. haftadan sonra): Yavaş yavaş kolun kendi gücüyle hareket ettirilmesine başlanır.
    • Güçlendirme Dönemi (Genellikle 3. aydan sonra): Kademeli olarak rotator kılıf ve omuz çevresi kasları güçlendirme egzersizlerine geçilir.
  • Tam İyileşme: Normal günlük aktivitelere dönüş yaklaşık 3 ay, daha zorlayıcı aktivitelere dönüş 6 ay sürebilir. Ağır işlere veya baş üstü sporlara (tenis, voleybol vb.) dönüş ise genellikle 9 ila 12 ay veya daha uzun sürebilir ve tam güç kazanımı zaman alabilir.
  • Hasta Uyumu: Kol askısı kullanımı, hareket kısıtlamaları ve fizik tedavi programına harfiyen uymak, tendonun başarılı bir şekilde iyileşmesi için hayati önem taşır.

Ankara’da Omuz Kas Yırtığı Cerrahisi ve Prof. Dr. Murat Bozkurt’un Yaklaşımı

Rotator kılıf yırtıkları, Ankara’da omuz ağrısı ve fonksiyon kaybının önde gelen nedenlerindendir. Prof. Dr. Murat Bozkurt, bu yaygın sorunun tedavisinde şu ilkeleri benimser:

• Doğru ve Detaylı Tanı: Yırtığın nedenini (dejeneratif/travmatik), tipini, boyutunu, tendon kalitesini ve eşlik eden sorunları MRG gibi yöntemlerle netleştirir.
• Konservatif Tedavi Seçeneklerini Değerlendirme: Özellikle dejeneratif ve küçük yırtıklarda veya cerrahiye uygun olmayan hastalarda ameliyatsız tedavi yöntemlerini (fizik tedavi öncelikli) dener ve sonuçlarını takip eder.
• Uygun Hastada Cerrahi Tedavi: Cerrahi gerektiğinde, hastanın yaşı, aktivite beklentisi ve yırtığın özelliklerine göre en uygun kararı verir.
• Minimal İnvaziv Artroskopik Teknikler: Rotator kılıf tamirini, daha az doku hasarı, daha az ağrı ve daha iyi kozmetik sonuç sağlayan artroskopik (kapalı) yöntemle gerçekleştirir. Yırtığın durumuna göre en güncel ve güçlü tamir tekniklerini (örn. çift sıra tamir) kullanır.
• Rehabilitasyonun Yönetimi: Ameliyat sonrası uzun ve kritik olan rehabilitasyon sürecinin önemini vurgular, hastayı doğru programa yönlendirir ve süreci yakından izler.

Prof. Dr. Bozkurt, Ankara’da rotator kılıf yırtığı olan hastalara, doğru teşhisten başlayarak, konservatif veya modern artroskopik cerrahi tedavi seçenekleri ve sonrası rehabilitasyon dahil olmak üzere kapsamlı bir bakım sunmaktadır.

Rotator kılıf yırtıkları omuz fonksiyonlarını önemli ölçüde etkileyebilen yaygın sorunlardır. Ancak doğru tanı, uygun tedavi (konservatif veya artroskopik cerrahi) ve sabırlı bir rehabilitasyon süreci ile ağrıdan kurtulmak ve omuz fonksiyonlarınızı geri kazanmak mümkündür. Ankara’da omuzunuzla ilgili yaşadığınız sorunlar için Prof. Dr. Murat Bozkurt’un uzmanlığına güvenebilirsiniz.

Detaylı bilgi ve randevu için Prof. Dr. Murat Bozkurt ile 0312 502 70 74 numaralı telefondan iletişime geçebilirsiniz.