ESWT

ESWT (Ekstrakorporeal Şok Dalga Tedavisi) Nedir ve Nasıl Çalışır?

ESWT, “vücut dışından şok dalgası tedavisi” anlamına gelir. Bu yöntemde, özel bir cihaz tarafından üretilen, odaklanmış yüksek enerjili akustik (ses) dalgaları, bir aplikatör (uygulama başlığı) aracılığıyla vücut dışından hedeflenen hasarlı veya ağrılı bölgeye iletilir. Bu ses dalgaları, terapötik ultrasonda kullanılanlardan çok daha yüksek enerjiye sahiptir.

ESWT’nin etki mekanizması tam olarak aydınlatılamamış olsa da, başlıca etkilerinin şunlar olduğu düşünülmektedir:

• İyileşme Süreçlerinin Uyarılması: Şok dalgaları, uygulandığı dokuda mikroskobik düzeyde bir “kontrollü hasar” yaratarak vücudun doğal iyileşme mekanizmalarını tetikler. Bu, bölgeye kan akımının artmasına (neovaskülarizasyon), iyileşmede rol oynayan büyüme faktörlerinin salınımına ve hücre yenilenmesinin hızlanmasına yol açabilir.
• Kalsifikasyonların (Kireç Birikintileri) Kırılması: Özellikle omuzdaki kalsifik tendinit gibi durumlarda, şok dalgalarının tendon içindeki kireç birikintilerini mekanik olarak parçalayarak vücut tarafından emilmesini kolaylaştırdığı düşünülmektedir.
• Ağrının Azaltılması: Şok dalgaları, sinir uçlarını etkileyerek ağrı sinyallerinin iletimini geçici olarak bloke edebilir (ağrı kapı kontrol teorisi) veya aşırı uyarım yoluyla ağrı algısını azaltabilir (hiperstimülasyon analjezisi). Ayrıca kronik ağrıya neden olan bazı nöropeptidlerin salınımını da azaltabilir.

ESWT teknolojisi, ilk olarak böbrek taşlarını kırmak için kullanılan litotripsi cihazlarından geliştirilmiştir ve zamanla kas-iskelet sistemi sorunlarının tedavisinde de kullanılmaya başlanmıştır.

ESWT Hangi Ortopedik Durumlarda Kullanılır?

ESWT, özellikle diğer konservatif tedavilere (ilaç, istirahat, fizik tedavi, enjeksiyon) yanıt vermeyen kronik (uzun süreli) kas-iskelet sistemi problemlerinde etkili olabilen bir yöntemdir. Prof. Dr. Murat Bozkurt’un uzmanlık alanıyla ilgili başlıca kullanım alanları şunlardır:

• Plantar Fasiit (Topuk Dikeni Ağrısı): Topuk altında veya ayak tabanında ağrı ile karakterize durum. ESWT, bu durumda en sık ve başarılı kullanılan yöntemlerden biridir.
• Aşil Tendinopatisi (Aşil Tendiniti/Tendinozu): Aşil tendonunda ağrı, şişlik ve hassasiyet.
• Lateral Epikondilit (Tenisçi Dirseği): Dirseğin dış tarafında ağrı.
• Medial Epikondilit (Golfçü Dirseği): Dirseğin iç tarafında ağrı.
• Omuz Kalsifik Tendiniti: Rotator kılıf tendonlarında kalsiyum birikmesine bağlı ağrı ve hareket kısıtlılığı. ESWT, kalsiyum birikintilerini kırmada etkilidir.
• Patellar Tendinopati (Jumper’s Knee / Atlayıcı Dizi): Diz kapağının altındaki patellar tendonda ağrı.
• Büyük Trokanter Ağrı Sendromu (GTPS): Kalçanın yan tarafında ağrı (gluteal tendonların yapışma yeri sorunları veya bursit).
• Gecikmiş Kemik Kaynaması / Kaynamama (Psödoartroz): Kırık iyileşmesinin beklenenden yavaş olduğu veya hiç olmadığı durumlarda kemik iyileşmesini uyarmak amacıyla kullanılabilir.
• Avasküler Nekroz (Erken Evre): Femur başı gibi kemiklerin kanlanmasının bozulduğu durumlarda, diğer tedavilerle birlikte (örn. core dekompresyon) kanlanmayı artırmak amacıyla kullanımı araştırılmaktadır, ancak etkinliği henüz net değildir.

Bunların dışında stres kırıkları, hamstring tendinopatileri gibi başka durumlarda da kullanımı araştırılmaktadır.

ESWT Tedavisi Nasıl Uygulanır?

ESWT tedavisi genellikle poliklinik veya fizik tedavi ünitesi koşullarında, bir doktor veya eğitimli bir fizyoterapist/teknisyen tarafından uygulanır:

1. Hazırlık: Hastanın tedavi edilecek bölgesi belirlenir. Bu, elle muayene (palpasyon) veya bazen ultrasonografi rehberliğinde yapılabilir. Anestezi genellikle gerekmez, ancak bazı hastalar hafif bir rahatsızlık hissedebilir ve nadiren lokal anestezik krem veya enjeksiyon düşünülebilir.
2. Uygulama: Tedavi edilecek bölgenin cildine ses dalgalarının iletimini kolaylaştırmak için özel bir jel sürülür. ESWT cihazının uygulama başlığı (aplikatör) cilde temas ettirilir. Cihaz çalıştırıldığında, başlık aracılığıyla belirlenen enerji seviyesinde ve sayıda şok dalgası hedeflenen dokuya gönderilir. Hasta bu sırada genellikle hafif bir vurma, tıklama veya batma hissi duyabilir. Rahatsızlık genellikle tolere edilebilir düzeydedir.
3. Süre ve Seans Sayısı: Bir seans genellikle 10 ila 20 dakika sürer. Tedavi genellikle haftada bir kez olmak üzere toplam 3 ila 5 seans şeklinde planlanır. Seans sayısı ve sıklığı, tedavi edilen duruma ve hastanın yanıtına göre değişebilir.
4. Sonrası: Seans sonrası hasta genellikle hemen günlük aktivitelerine dönebilir. Ağır egzersizlerden veya tedavi edilen bölgeyi aşırı zorlamaktan birkaç gün kaçınması önerilebilir.

ESWT’nin Faydaları ve Etkinliği

• Faydaları:
  
  • Ameliyatsız (Non-invaziv): Cerrahi kesi, dikiş veya anestezi gerektirmez.
  • Güvenli: Genellikle ciddi yan etkileri olmayan, güvenli bir yöntemdir.
  • Minimal Yan Etki: Yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir.
  • Hızlı Uygulama ve İyileşme: Seanslar kısadır ve sonrası özel bir iyileşme süreci gerektirmez, hasta günlük yaşamına devam edebilir.
  • Alternatif: Diğer konservatif tedavilere yanıt vermeyen kronik durumlarda cerrahiye iyi bir alternatif olabilir.
  • Tekrarlanabilirlik: Gerekirse tekrarlanabilir seanslar planlanabilir.
• Etkinliği:
  
  • ESWT’nin etkinliği, tedavi edilen duruma, hastalığın kronikliğine, kullanılan cihazın tipine ve uygulama protokolüne göre değişkenlik gösterir.
  • Özellikle plantar fasiit, kalsifik tendinit ve tenisçi dirseği gibi durumlarda etkinliğini gösteren güçlü bilimsel kanıtlar bulunmaktadır.
  • Diğer tendinopatilerde (Aşil, patellar, GTPS) de umut verici sonuçlar bildirilmektedir ancak kanıt düzeyi biraz daha düşüktür.
  • Kemik kaynamama problemlerinde de faydalı olabilmektedir.
  • Her hastada aynı derecede etkili olmayabilir. Bazı hastalar tedaviden çok fayda görürken, bazılarında beklenen yanıt alınamayabilir.
  • ESWT genellikle tek başına bir mucize tedavi değildir; en iyi sonuçlar genellikle fizik tedavi, egzersiz, aktivite düzenlemesi gibi diğer tedavi yöntemleriyle birlikte uygulandığında elde edilir.

Olası Yan Etkiler ve Uygulanmaması Gereken Durumlar

ESWT genellikle iyi tolere edilir ve ciddi yan etkileri nadirdir.

• Olası Yan Etkiler:
  
  • Tedavi sırasında veya sonrasında uygulama bölgesinde geçici ağrı veya hassasiyet.
  • Ciltte kızarıklık, şişlik veya morarma.
  • Peteşi (cilt altında küçük kırmızı noktalar).
  • Nadiren baş ağrısı veya baş dönmesi. Bu yan etkiler genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer.
• Uygulanmaması Gereken Durumlar (Kontrendikasyonlar):
  
  • Gebelik.
  • Kanama bozuklukları veya kan sulandırıcı ilaçların (antikoagülanlar) yüksek dozda kullanımı.
  • Tedavi bölgesinde aktif enfeksiyon veya tümör varlığı.
  • Açık büyüme plakları olan çocuklar (epifiz hattı üzerine uygulama yapılmaz).
  • Akciğer dokusu üzerine uygulama yapılmaz.
  • Büyük damar veya sinirlerin üzerine doğrudan uygulama yapılmaz.
  • Kalp pili gibi elektronik implantların yakın çevresine uygulama konusunda dikkatli olunmalı veya kaçınılmalıdır (doktor onayı gerekir).

Ankara’da ESWT Tedavisi ve Prof. Dr. Murat Bozkurt’un Yaklaşımı

ESWT (Şok Dalga Tedavisi), Ankara’da da birçok ortopedi ve fizik tedavi kliniğinde çeşitli kas-iskelet sistemi sorunlarının tedavisinde kullanılan modern bir yöntemdir. Prof. Dr. Murat Bozkurt, bu tedavi yöntemine yaklaşımında şu prensipleri göz önünde bulundurur:

• Doğru Tanı Önceliği: ESWT’nin etkili olabilmesi için öncelikle hastanın şikayetlerinin altında yatan nedenin doğru bir şekilde teşhis edilmesi gerektiğini vurgular. Ağrının kaynağı tam olarak belirlenmeden ESWT uygulanması doğru değildir.
• Kanıta Dayalı Endikasyon: Tedavi kararını güncel bilimsel literatürdeki kanıtlara dayandırır. ESWT’yi, etkinliğinin daha belirgin olduğu spesifik durumlarda (örn. dirençli plantar fasiit, kalsifik tendinit, tenisçi dirseği) ve genellikle diğer konservatif tedaviler (özellikle fizik tedavi) başarısız olduktan sonra bir seçenek olarak değerlendirir.
• Bütüncül Tedavi Yaklaşımı: ESWT’yi genellikle tek başına bir çözüm olarak görmez. En iyi sonuçların alınabilmesi için ESWT’nin genellikle kişiye özel planlanmış bir egzersiz programı ve fizik tedavi ile birlikte uygulanması gerektiğini belirtir.
• Hasta Seçimi: Her hastanın ESWT için uygun aday olmadığını, tedaviye uygunluğun detaylı bir değerlendirme sonrası belirlenmesi gerektiğini ifade eder.

ESWT (Şok Dalga Tedavisi), doğru endikasyonla ve uygun hastalarda uygulandığında, özellikle diğer konservatif tedavilere yanıt vermeyen kronik tendinopatiler gibi durumlarda cerrahiye gerek kalmadan rahatlama sağlayabilen değerli bir tedavi seçeneğidir. Ancak her derde deva bir yöntem olmadığını ve genellikle kapsamlı bir tedavi planının parçası olarak düşünülmesi gerektiğini unutmamak önemlidir. Ankara’da ESWT tedavisi hakkında daha fazla bilgi almak ve sizin için uygun olup olmadığını öğrenmek için Prof. Dr. Murat Bozkurt’a danışabilirsiniz.

Detaylı bilgi ve randevu için Prof. Dr. Murat Bozkurt ile 0312 502 70 74 numaralı telefondan iletişime geçebilirsiniz.