Düz Tabanlık Tedavisi
Düz Tabanlık (Pes Planus) Tedavisi
Ayaklarımız, vücudumuzun tüm yükünü taşıyan ve hareket özgürlüğümüzü sağlayan mühendislik harikası yapılardır. Bu yapının temel taşlarından biri olan ayak kavisi (ark), bazı kişilerde doğuştan veya sonradan gelişen nedenlerle normal yüksekliğinde olmayabilir. “Düz Tabanlık” veya tıp dilindeki adıyla “Pes Planus” olarak bilinen bu durum, özellikle ağrı, yorgunluk ve duruş bozukluklarına yol açtığında tedavi edilmesi gereken bir ortopedik problem haline gelebilir. Prof. Dr. Murat Bozkurt olarak kliniğimizde, hem çocuk hem de yetişkin hastalarımız için en güncel ve kişiye özel düz tabanlık tedavi yöntemlerini uyguluyoruz.
Düz Tabanlık (Pes Planus) Nedir?
Düz tabanlık, ayağın iç kısmında bulunması gereken uzunlamasına arkın (kavisin) çökmesi veya hiç oluşmaması durumudur. Bu durumda kişi ayakta dururken veya yürürken ayak tabanının tamamı yere temas eder. Düz tabanlık, çocukluk çağında sıkça görülen ve genellikle esnek (fleksibl) tipte olan bir durum olabildiği gibi, yetişkinlikte de çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir.
Düz Tabanlık Türleri
Düz tabanlığı temel olarak iki ana kategoride inceleriz. Doğru tedavi planının oluşturulması için bu ayrımı yapmak kritik öneme sahiptir:
Esnek (Fleksibl) Düz Tabanlık: En sık görülen türdür. Kişi otururken veya ayağını havaya kaldırdığında ayak kavisi belirgindir, ancak ayağa kalkıp vücut ağırlığını verdiğinde bu kavis kaybolur. Genellikle çocukluk çağında görülür ve büyük bir kısmı yaş ilerledikçe düzelir.
Sert (Rijit) Düz Tabanlık: Daha nadir görülen ve altta yatan kemiksel bir soruna işaret edebilen bir durumdur. Bu tipte ayak kavisi, hasta ayakta durmasa bile mevcut değildir. Ağrılı olabilir ve mutlaka bir ortopedi uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Düz Tabanlık Belirtileri: Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?
Her düz tabanlık durumu tedavi gerektirmez. Ancak aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaçı mevcutsa, bir uzmana danışmanız önemlidir:
Ağrı: Ayak, ayak bileği veya bacaklarda, özellikle aktivite sonrası artan ağrı ve kramplar.
Hızlı Yorulma: Yürüyüş veya spor sırasında çabuk yorulma hissi.
Denge Problemleri: Yürürken veya koşarken sakarlık veya dengesizlik.
Ayakkabılarda Anormal Aşınma: Ayakkabıların iç kenarlarının daha hızlı ve orantısız bir şekilde aşınması.
İçe Basma: Yürürken topukların dışa, ayakların içe doğru kayması.
Şişlik: Ayakların iç kısmında veya ayak bileğinde şişlik oluşması.
Tanı ve Değerlendirme Süreci
Doğru tedaviye giden yol, doğru tanıdan geçer. Kliniğimizde düz tabanlık tanısı için şu adımları izliyoruz:
Detaylı Fiziki Muayene: Hem yatarak hem de ayakta dururken ayaklarınızın yapısını, duruşunuzu ve ayak kavsinizi değerlendiririz.
Yürüme Analizi: Yürüyüşünüzü gözlemleyerek ayaklarınızın hareket mekaniğini ve basma kusurlarını inceleriz.
Görüntüleme Yöntemleri: Gerekli durumlarda, kemik yapısını detaylı incelemek için Röntgen çekimleri istenir. Özellikle sert düz tabanlıktan veya altta yatan başka bir problemden şüpheleniyorsak, MR veya Bilgisayarlı Tomografi (BT) gibi ileri tetkiklere başvurabiliriz.
Kişiye Özel Düz Tabanlık Tedavi Yöntemleri
Tedavideki amacımız ağrıyı ortadan kaldırmak, fonksiyonu artırmak ve problemin ilerlemesini önlemektir. Tedavi planı hastanın yaşına, şikayetlerinin şiddetine ve düz tabanlığın tipine göre tamamen kişiye özel olarak oluşturulur.
Cerrahi Dışı Tedaviler
Hastaların büyük bir çoğunluğu cerrahi olmayan konservatif yöntemlerle başarılı bir şekilde tedavi edilir:
Gözlem ve Takip: Özellikle belirti vermeyen, esnek düz tabanlığa sahip çocuklarda belirli aralıklarla takip yeterli olabilir.
Kişiye Özel Ortopedik Tabanlıklar: Ayak arkını desteklemek, basıncı eşit dağıtmak ve ağrıyı azaltmak için en etkili yöntemlerden biridir. Kişinin ayak yapısına ve basış şekline özel olarak hazırlanan tabanlıklar, hem konforu artırır hem de yürüme mekaniğini düzeltir.
Fizik Tedavi ve Egzersizler: Ayak ve bacak kaslarını güçlendirmek, özellikle gergin olan Aşil tendonunu esnetmek için özel egzersiz programları planlanır. Bu süreç, uzman bir fizyoterapist eşliğinde yürütüldüğünde en iyi sonuçları verir.
Uygun Ayakkabı Seçimi: Ayak arkını iyi destekleyen, sert topuklu ve geniş burunlu ayakkabılar tercih edilmelidir.
Aktivite Modifikasyonu: Ağrıyı tetikleyen yüksek etkili sporlar yerine yüzme gibi aktivitelere yönlendirme yapılabilir.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi dışı tedavilere yanıt vermeyen, şiddetli ağrısı olan ve yaşam kalitesi ciddi şekilde etkilenen hastalarda cerrahi tedavi bir seçenek haline gelir. Düz tabanlık ameliyatı, tek bir prosedürden ziyade, hastanın ihtiyacına göre şekillendirilen bir dizi işlemi içerebilir:
Tendon Onarımı veya Transferi: Genellikle yetişkinlerde görülen, tibialis posterior tendonunun işlev bozukluğuna bağlı durumlarda uygulanır.
Kemiklerin Yeniden Hizalanması (Osteotomiler): Ayak ve topuk kemiklerinin kesilerek doğru pozisyona getirilmesi ve sabitlenmesidir.
Eklem Sabitleme (Artrodez): Şiddetli deformitesi olan ve ağrılı eklemlerin kalıcı olarak birleştirilmesi işlemidir.
Doğru teşhis ve size özel planlanmış bir tedavi ile düz tabanlığın neden olduğu şikayetlerden kurtulmak ve hayat kalitenizi yeniden artırmak mümkündür.
Eğer siz veya çocuğunuz düz tabanlık belirtileri yaşıyorsanız, sorunu ertelemeden bir uzmana danışmanız önemlidir. Detaylı bir değerlendirme ve size en uygun tedavi yol haritasını oluşturmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Merak Ettikleriniz
Çocuğumda düz tabanlık var, endişelenmeli miyim? Büyüdükçe düzelir mi?
Çocukluk çağında görülen esnek (fleksibl) düz tabanlık oldukça yaygındır ve büyük bir kısmı ergenlik dönemine doğru ayak kasları ve bağları güçlendikçe kendiliğinden düzelir. Eğer çocuğunuzda ağrı, çabuk yorulma, yürümede zorluk veya içe basma gibi belirtiler yoksa genellikle endişe edilecek bir durum değildir ve sadece takip yeterlidir. Ancak bu tür şikayetler varsa, altta yatan başka bir sorun olup olmadığını anlamak ve doğru yönlendirmeyi yapmak için mutlaka bir ortopedi uzmanına muayene olması önemlidir.
Düz tabanlık tedavisinde kullanılan özel tabanlıklar gerçekten işe yarar mı?
Evet, özellikle ağrılı düz tabanlık vakalarında kişiye özel olarak hazırlanan ortopedik tabanlıklar, tedavinin en etkili ve temel basamaklarından biridir. Bu tabanlıklar, hazır satılan ürünlerden farklı olarak, hastanın ayak yapısına ve basış analizine göre tasarlanır. Ayak arkını doğru noktadan destekleyerek vücut ağırlığının tabana eşit yayılmasını sağlar, ağrıyı ve yorgunluğu azaltır, yürüme konforunu artırır.
Her düz tabanlık vakası ameliyat gerektirir mi?
Hayır, kesinlikle gerektirmez. Düz tabanlık vakalarının çok büyük bir kısmı cerrahi dışı (konservatif) yöntemlerle başarılı bir şekilde tedavi edilir. Ameliyat; tabanlık, egzersiz ve ayakkabı modifikasyonu gibi tedavilere yanıt vermeyen, günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren şiddetli ağrı ve deformitesi olan, özellikle sert (rijit) düz tabanlılığa sahip az sayıda hasta için bir seçenektir.
Düz tabanlık egzersizleri tek başına yeterli bir tedavi midir?
Düz tabanlık egzersizleri, tedavide çok önemli ve destekleyici bir rol oynar ancak tek başına genellikle yeterli olmaz. Bu egzersizler, ayak kavsini destekleyen kasları güçlendirmeyi, gergin olan Aşil tendonunu esnetmeyi ve ayağın genel esnekliğini artırmayı hedefler. En iyi sonuç, egzersizlerin kişiye özel tabanlık kullanımı ve doğru ayakkabı seçimi gibi diğer yöntemlerle birleştirilmesiyle alınır.
Düz tabanlık için ne tür ayakkabılar tercih etmeliyim?
Ayakkabı seçimi, düz tabanlığa bağlı şikayetleri yönetmede kritik bir rol oynar. Ayakkabı alırken şu özelliklere dikkat etmelisiniz:
İyi bir ark desteği: Ayakkabının iç kısmında ayak kavisini destekleyen bir yapı olmalıdır.
Sert topukluk kısmı (topuk sayası): Topuğunuzu sıkıca kavrayarak içe veya dışa kaymasını engellemelidir.
Geniş burun kısmı: Parmaklarınızın rahatça hareket edebileceği bir alan sağlamalıdır.
Sağlam ve esnek taban: Tabanı çok yumuşak olmamalı, yürüyüş sırasında bükülebilmeli ancak kolayca katlanmamalıdır. Düz, babet tarzı, çok yumuşak tabanlı veya desteksiz spor ayakkabılarından kaçınmak genellikle faydalıdır.