Omuz SLAP Artroskopik Tamiri

Omuz Eklemi Labrumu ve SLAP Yırtığı Nedir?

Glenoid Labrum: Omuz eklem yuvasının (glenoid) kenarını çevreleyen, sağlam, esnek, kıkırdak benzeri (fibrokartilaj) bir doku halkasıdır. Görevleri şunlardır:

• Omuz yuvasını derinleştirerek eklem stabilitesini artırmak.
• Omuz eklemindeki basıncı dağıtmak.
• Omuz bağlarının ve pazı kasının (biseps) uzun başının tendonunun yapışma yeri olarak görev yapmak.

SLAP Yırtığı: Labrumun üst kısmının, biseps tendonunun yapıştığı bölgenin önünden arkasına doğru olan kısmında meydana gelen yırtıktır. Bu yırtıklar farklı tiplerde olabilir (örn. Tip I: Sadece saçaklanma, Tip II: Labrumun ve biseps tendonunun yapışma yerinden ayrılması – en sık görülen tip, Tip III: Kova sapı şeklinde yırtık, Tip IV: Labrum yırtığının biseps tendonuna uzanması). Özellikle biseps tendonunun yapışma yerinin stabilitesini bozan Tip II ve Tip IV gibi yırtıklar daha fazla belirti verir ve sıklıkla cerrahi tedavi gerektirir.

SLAP Yırtıkları Neden Oluşur? Risk Faktörleri

SLAP yırtıkları çeşitli mekanizmalarla ortaya çıkabilir:

• Akut Travma:
  
  • Açık kol üzerine düşme.
  • Omuza doğrudan darbe alma.
  • Kolun ani ve kuvvetli bir şekilde çekilmesi (ağır bir şey kaldırırken vb.).
  • Kuvvetli baş üstü hareketler (örn. araba kazası sırasında direksiyona tutunma).
• Tekrarlayan Baş Üstü Aktiviteler (Aşırı Kullanım): Bu, SLAP yırtıklarının en sık nedenlerinden biridir. Özellikle fırlatma sporları (beyzbol, voleybol, hentbol), yüzme, tenis ve halter gibi sporlarda omuzun tekrarlayan zorlanması, biseps tendonunun yapışma yerine aşırı yük bindirerek labrumda yırtılmaya yol açabilir (“peel-back” mekanizması).
• Dejeneratif Değişiklikler: Yaş ilerledikçe labrum dokusunda meydana gelen yıpranma ve zayıflama sonucu da SLAP yırtıkları oluşabilir. Bu tür yırtıklar genellikle daha az belirti verir veya rotator kılıf yırtıkları gibi başka omuz sorunları ile birlikte bulunur.

SLAP Yırtığının Belirtileri Nelerdir?

SLAP yırtıklarının belirtileri genellikle non-spesifiktir, yani başka omuz sorunlarının (omuz sıkışması, rotator kılıf yırtığı, biseps tendiniti gibi) belirtileriyle karışabilir. Tanı koymak bu nedenle zor olabilir. Olası belirtiler şunlardır:

• Omuzda Derin Ağrı: Genellikle künt, sızlayıcı tarzda bir ağrıdır.
• Aktiviteyle Artan Ağrı: Özellikle kolu baş üzerine kaldırma (fırlatma, uzanma), itme, çekme gibi hareketlerle ağrı artar.
• Mekanik Belirtiler: Omuz hareketleri sırasında klik sesi, tıkırtı, takılma veya kilitlenme hissi.
• İnstabilite Hissi: Omuzda güvensizlik, boşalma veya “yerinden çıkacakmış gibi” olma hissi (özellikle sporcularda “dead arm” – ölü kol hissi).
• Güç Kaybı: Omuz gücünde azalma, özellikle baş üstü aktivitelerde veya fırlatma gerektiren sporlarda performans düşüklüğü (örn. top atma hızında azalma).
• Kuvvet Gerektiren İşlerde Zorlanma: Ağır cisimleri kaldırmakta veya taşımakta zorluk.
• Biseps Hassasiyeti: Bazen ağrı omuzun ön kısmına veya pazı kasına doğru yayılabilir.

SLAP Yırtığı Tanısı Nasıl Konulur?

SLAP yırtığı tanısı koymak dikkatli bir değerlendirme gerektirir. Prof. Dr. Murat Bozkurt şu adımları izler:

• Detaylı Öykü: Belirtilerin nasıl başladığı, yaralanma mekanizması (varsa), hangi hareketlerin ağrıyı veya mekanik belirtileri tetiklediği, hastanın mesleği, spor geçmişi ve aktivite seviyesi öğrenilir.
• Fizik Muayene: Omuzun hareket açıklığı, kas gücü, hassas noktalar (özellikle biseps oluğu) değerlendirilir. SLAP yırtığını düşündüren özel provokatif testler yapılır (O’Brien testi, Crank testi, Biceps Load testi, Speed testi gibi). Ancak bu testlerin tanısal doğruluğu %100 değildir ve genellikle diğer omuz testleri (sıkışma, rotator kılıf) ile birlikte yorumlanır.
• Görüntüleme Yöntemleri:
  
  • Röntgen (X-ray): Genellikle SLAP yırtığını göstermez ancak kemiksel sorunları, kırıkları veya kireçlenmeyi dışlamak için çekilir.
  • Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme: Standart MR, SLAP yırtıklarını saptamada her zaman yeterli olmayabilir.
  • MR Artrografi (MRA): SLAP yırtığı tanısında altın standart görüntüleme yöntemidir. Bu yöntemde, omuz eklemine kontrast madde (boya) enjekte edildikten sonra MR çekilir. Kontrast madde, labrumdaki yırtıkların içine sızarak yırtığın daha net görülmesini sağlar. Özellikle labrumun üst kısmını ve biseps tendonunun yapışma yerini detaylı değerlendirmede çok değerlidir.
• Tanısal Artroskopi: Bazı durumlarda, özellikle görüntüleme yöntemlerinin net sonuç vermediği veya başka bir nedenle artroskopi planlanan hastalarda, kesin tanı ancak ameliyat sırasında omuz ekleminin kamera ile doğrudan görülmesiyle konulabilir.

Tedavi Seçenekleri: Ameliyat Her Zaman Gerekli Mi?

SLAP yırtığının tedavisi; yırtığın tipine, hastanın yaşına, aktivite düzeyine, semptomlarının şiddetine ve eşlik eden başka omuz sorunlarının olup olmadığına göre değişir.

Ameliyatsız (Konservatif) Tedavi:

Özellikle dejeneratif yırtıklarda, Tip I gibi stabil yırtıklarda veya semptomları hafif olan hastalarda ilk olarak ameliyatsız tedavi denenir.

• Dinlenme ve Aktivite Modifikasyonu: Ağrıyı artıran hareketlerden ve baş üstü aktivitelerden kaçınmak.
• İlaç Tedavisi: Ağrı ve inflamasyon için NSAİİ’ler.
• Fizik Tedavi: Tedavinin önemli bir parçasıdır. Amaç:
  
  • Rotator kılıf ve kürek kemiği çevresi kasları güçlendirmek (omuz stabilitesini artırmak için).
  • Omuz mekaniğini ve postürü düzeltmek.
  • Esnekliği artırmak.
  • Önemli: Biseps tendonunu aşırı zorlayan egzersizlerden kaçınmak gerekebilir.
• Enjeksiyonlar: Eklem içi kortikosteroid enjeksiyonları bazen ağrıyı geçici olarak azaltabilir ancak yırtığı iyileştirmez ve mekanik semptomlara genellikle etkisi azdır.

Konservatif tedavi ile bazı hastalar (özellikle daha yaşlı, düşük aktiviteli veya dejeneratif yırtığı olanlar) rahatlayabilir. Ancak özellikle aktif bireylerde veya mekanik semptomları (takılma, kilitlenme) olanlarda genellikle yetersiz kalır.

Cerrahi Tedavi: Artroskopik SLAP Tamiri (veya Alternatifleri):

Konservatif tedaviye (genellikle 3-6 ay) yanıt vermeyen, devam eden ağrı, mekanik semptomlar veya fonksiyonel kısıtlılığı olan hastalarda, özellikle genç, aktif ve sporcularda veya belirli yırtık tiplerinde (örn. instabil Tip II) cerrahi tedavi önerilir. Cerrahi genellikle artroskopik (kapalı) yöntemle yapılır.

Artroskopik SLAP Cerrahisi: Teknikler ve Değerlendirmeler

Artroskopik cerrahi sırasında omuz eklemine küçük kesilerden kamera ve özel aletlerle girilerek yırtık tipi ve durumu değerlendirilir. Uygulanacak cerrahi teknik hastanın yaşına, aktivite beklentisine, yırtığın tipine ve biseps tendonunun durumuna göre belirlenir:

• Artroskopik SLAP Tamiri:
  
  • Amaç: Yırtılmış olan üst labrumu ve ayrılmış olan biseps tendonunun yapışma yerini tekrar glenoid kenarına anatomik olarak tespit etmektir.
  • Nasıl Yapılır? Yırtık kenarları temizlendikten sonra, glenoid kemiğine küçük sütür ankorları (vidalar veya çapalar) yerleştirilir. Bu ankorlara bağlı dikişler labrumdan geçirilerek bağlanır ve labrum kemiğe sıkıca sabitlenir.
  • Kimlere Uygulanır? Genellikle 40-45 yaş altı genç, aktif hastalar ve sporcularda, özellikle instabil Tip II SLAP yırtıklarında tercih edilen yöntemdir.
• Biseps Tenodezi:
  
  • Amaç: SLAP yırtığına neden olan veya yırtıkla birlikte sorunlu olan biseps tendonunun labrum üzerindeki gerilimini ortadan kaldırmaktır.
  • Nasıl Yapılır? Biseps tendonunun uzun başı labrumdan ayrıldığı yerden kesilir ve daha sonra omuzun daha aşağısında, kol kemiği (humerus) üzerindeki oluğuna veya farklı bir noktaya özel vidalar veya dikişlerle tekrar sabitlenir.
  • Kimlere Uygulanır? Genellikle 40-45 yaş üstü hastalarda, SLAP tamirinin başarısız olduğu veya iyileşme potansiyelinin düşük olduğu durumlarda, eşlik eden belirgin biseps tendiniti veya yırtığı varsa veya bazı cerrahlar tarafından belirli SLAP tiplerinde primer tedavi olarak tercih edilebilir. İyi ağrı kontrolü ve fonksiyonel sonuçlar sağlar.
• Biseps Tenotomisi:
  
  • Prensip: Biseps tendonunun uzun başı labrumdan kesilir ancak başka bir yere sabitlenmez (tenodezden farkı budur).
  • Kimlere Uygulanır? Daha yaşlı, düşük aktivite beklentisi olan hastalarda, tenodezin mümkün olmadığı durumlarda veya daha basit bir prosedür tercih edildiğinde yapılabilir.
  • Dezavantaj: Bazı hastalarda pazı kasında kozmetik olarak “Popeye” (Temel Reis) kası görünümü denilen bir şişkinlik veya kramp tarzı ağrılar olabilir.
• SLAP Debridmanı:
  
  • Prensip: Yırtığın stabil olduğu (labrumun kemikten ayrılmadığı), sadece saçaklanma veya dejenerasyon gösterdiği durumlarda (örn. Tip I, stabil Tip III) yıpranmış labrum kenarlarının artroskopik olarak traşlanması ve temizlenmesidir.
  • Kimlere Uygulanır? Genellikle mekanik semptomlara yol açmayan dejeneratif yırtıklarda veya başka bir nedenle artroskopi yapılan hastalarda ek işlem olarak yapılabilir.

Hangi cerrahi yöntemin seçileceği kararı, Prof. Dr. Murat Bozkurt tarafından hastanın bireysel durumu değerlendirilerek verilir.

Riskler, Faydalar ve Uzun Rehabilitasyon Süreci

• Faydalar: Başarılı bir cerrahi ile ağrının giderilmesi, takılma, kilitlenme gibi mekanik semptomların ortadan kalkması, omuz stabilitesinin ve fonksiyonlarının iyileştirilmesi, aktiviteye ve spora dönüş imkanı (uygun rehabilitasyon ile).
• Riskler:
  
  • Genel cerrahi riskleri: Enfeksiyon, omuz sertliği (adeziv kapsülit), sinir hasarı (nadir), anestezi riskleri.
  • SLAP cerrahisine özgü riskler: Tamirin başarısız olması (labrumun kemiğe kaynamaması), ankorların gevşemesi veya çıkması, devam eden ağrı veya mekanik semptomlar, biseps tenodezi/tenotomisi sonrası pazı kasında ağrı/kramp/kozmetik sorunlar, hareket kısıtlılığı (özellikle dış rotasyonda), tekrar ameliyat ihtiyacı.
• İyileşme Süreci: SLAP tamiri veya biseps tenodezi sonrası rehabilitasyon uzun, aşamalı ve çok önemlidir.
  
  • Kol Askısı (Sling) Kullanımı: Tamir edilen labrumu veya tenodez yapılan bisepsi korumak için genellikle ameliyat sonrası 4 ila 6 hafta kol askısı kullanmak gerekir.
  • Hareket Kısıtlamaları: İlk haftalarda omuzun aktif hareketleri kısıtlanır. Özellikle biseps kasını zorlayıcı hareketlerden (ağır kaldırma, çekme) uzun süre (3-4 ay) kaçınmak gerekir.
  • Aşamalı Fizik Tedavi: Pasif hareketlerle başlanır, zamanla aktif hareketlere ve ardından rotator kılıf, kürek kemiği çevresi ve omuz kaslarını güçlendirme egzersizlerine geçilir. Rehabilitasyon programı kişiye özel olarak planlanır.
  • Spora Dönüş: Normal günlük aktivitelere dönüş birkaç ay sürerken, temas sporlarına veya baş üstü sporlara (fırlatma gibi) dönüş genellikle 6 ila 9 ay veya daha uzun sürebilir. Özellikle elit seviye baş üstü sporcularında eski performans seviyesine dönmek her zaman garanti edilemez. Rehabilitasyona tam uyum kritiktir.

Ankara’da SLAP Yırtığı Cerrahisi ve Prof. Dr. Murat Bozkurt’un Yaklaşımı

SLAP yırtıkları, özellikle Ankara’daki aktif nüfus ve sporcular arasında omuz ağrısı ve fonksiyon kaybına neden olan önemli bir sorundur. Tanısı ve tedavisi deneyim gerektirir. Prof. Dr. Murat Bozkurt, SLAP yırtığı şüphesi olan hastalara yaklaşımında şu adımları izler:

• Doğru Tanı İçin Titizlik: Hastanın öyküsünü, muayene bulgularını ve özellikle MR Artrografi sonuçlarını dikkatlice değerlendirerek doğru tanıyı koyar ve yırtığın tipini belirler.
• Tedavi Seçeneklerinin Değerlendirilmesi: Öncelikle konservatif tedavi seçeneklerini değerlendirir. Ameliyatsız tedavinin başarısız olduğu veya uygun olmadığı durumlarda cerrahi seçenekleri hasta ile detaylıca görüşür.
• Kişiye Özel Cerrahi Yaklaşım: Hastanın yaşına, aktivite seviyesine, yırtık tipine ve biseps tendonunun durumuna göre en uygun cerrahi tekniği (SLAP tamiri, biseps tenodezi, tenotomi veya debridman) belirler.
• İleri Artroskopik Teknikler: Cerrahiyi minimal invaziv artroskopik yöntemlerle, güncel ve güvenilir teknikler kullanarak gerçekleştirir.
• Rehabilitasyon Sürecine Rehberlik: Ameliyat sonrası uzun ve önemli olan rehabilitasyon sürecinde hastaya rehberlik eder ve fizyoterapistlerle koordinasyonu sağlar.