Donuk Omuz Tedavisi ve Cerrahisi

Donuk Omuz (Adeziv Kapsülit) Nedir?

Donuk omuz, omuz eklem kapsülünün (eklemi bir arada tutan ve çevreleyen zarf benzeri yapı) iltihaplanması (inflamasyon) ve ardından kalınlaşıp sertleşmesi (fibrozis) ile karakterize bir durumdur. Bu kalınlaşma ve sertleşme, eklem kapsülünün normal esnekliğini kaybetmesine ve büzüşmesine neden olur. Sonuç olarak, omuz ekleminin hareket alanı her yönde (kolu kaldırma, yana açma, içe ve dışa döndürme) belirgin şekilde kısıtlanır ve bu hareketler sırasında şiddetli ağrı hissedilir.

Donuk omuz, eklemdeki kıkırdak aşınmasıyla karakterize olan kireçlenmeden (artroz) farklı bir durumdur; burada sorun öncelikle eklem kapsülündedir. Çoğu durumda donuk omuz, zamanla (genellikle 1 ila 3 yıl içinde) kendi kendine iyileşme eğilimi gösterse de, bu süreç oldukça ağrılı ve fonksiyonel olarak kısıtlayıcı olabilir. Tedavinin amacı, bu süreci kısaltmak, ağrıyı kontrol altına almak ve omuz hareket açıklığını mümkün olan en kısa sürede geri kazanmaktır.

Donuk Omuz Neden Olur? Risk Faktörleri

Donuk omuzun kesin nedeni çoğu zaman tam olarak bilinmemektedir (idiyopatik). Ancak bazı durumlar ve faktörler donuk omuz gelişme riskini artırabilir:

• Yaş ve Cinsiyet: En sık 40-60 yaşları arasında görülür ve kadınlarda erkeklere göre biraz daha yaygındır.
• Diyabet (Şeker Hastalığı): Diyabetli hastalarda donuk omuz gelişme riski normal popülasyona göre belirgin şekilde daha yüksektir (5 kata kadar fazla olabilir) ve genellikle daha şiddetli seyreder.
• Tiroid Hastalıkları: Tiroid bezinin az (hipotiroidi) veya çok (hipertiroidi) çalışması da riski artırabilir.
• Uzun Süreli Hareketsizlik (İmmobilizasyon): Omuzun bir yaralanma (kırık, rotator kılıf yırtığı vb.) veya ameliyat sonrası uzun süre hareketsiz kalması (örn. kol askısı kullanımı) donuk omuz gelişimini tetikleyebilir.
• Diğer Hastalıklar: Kalp ve damar hastalıkları, Parkinson hastalığı, bazı otoimmün hastalıklar da donuk omuz ile ilişkilendirilmiştir.
• Travma: Bazen hafif bir omuz travması sonrası da başlayabilir.

Donuk Omuzun Belirtileri ve Evreleri

Donuk omuz genellikle üç evrede ilerler ve her evrenin kendine özgü belirtileri vardır:

1. Evre 1: Alevlenme / Donma Evresi (Ağrılı Dönem):
   
   • Süre: Genellikle 2 ila 9 ay sürer.
   • Belirtiler: Bu evrede ağrı ön plandadır. Omuzda genellikle yaygın, derin ve künt bir ağrı başlar. Ağrı zamanla artar, özellikle geceleri şiddetlenir ve hastayı uykudan uyandırabilir. Omuz hareketleri ağrı nedeniyle yavaş yavaş kısıtlanmaya başlar, ancak sertlik henüz çok belirgin değildir.
2. Evre 2: Donuk Evre (Sertlik Dönemi):
   
   • Süre: Genellikle 4 ila 12 ay sürer.
   • Belirtiler: Bu evrede ağrı genellikle biraz azalmaya başlar, ancak omuz sertliği ve hareket kısıtlılığı en belirgin hale gelir. Omuzun her yöne hareketi (kolu kaldırma, yana açma, içe ve özellikle dışa döndürme) ciddi şekilde kısıtlanmıştır. Hastalar saç taramak, sırtına uzanmak, ceket giymek gibi günlük aktivitelerde büyük zorluk yaşarlar.
3. Evre 3: Çözülme Evresi (İyileşme Dönemi):
   
   • Süre: Genellikle 6 aydan 2 yıla veya daha uzun sürebilir.
   • Belirtiler: Omuz sertliği yavaş yavaş çözülmeye başlar ve hareket açıklığı kademeli olarak artar. Ağrı giderek azalır. Bu evre en uzun süren evre olabilir ve tam hareket açıklığının geri kazanılması her zaman mümkün olmayabilir, özellikle tedavi edilmezse.

Donuk Omuz Tanısı Nasıl Konulur?

Donuk omuz tanısı öncelikle klinik olarak, yani hastanın anlattıkları ve doktorun muayene bulguları ile konulur.

• Hasta Öyküsü: Doktorunuz, belirtilerinizin nasıl başladığını (ani mi, yavaş mı), ağrının ne zaman ve nasıl olduğunu, hareket kısıtlılığının derecesini, diyabet veya tiroid gibi risk faktörlerinizin olup olmadığını detaylıca soracaktır. Özellikle ağrının başlayıp zamanla yerini sertliğe bırakması tipiktir.
• Fizik Muayene: Tanı için en önemli adımdır. Doktorunuz omuzunuzun hem aktif (sizin yaptığınız) hem de pasif (doktorun yaptığı) hareket açıklığını dikkatlice ölçer. Donuk omuzda tipik olarak, omuzun her yöne pasif hareket açıklığında belirgin bir kısıtlılık saptanır. Özellikle kolun dışa döndürülmesi (eksternal rotasyon) hareketi en çok ve ilk etkilenen hareketlerden biridir. Bu bulgu, donuk omuzu pasif hareketlerin genellikle daha iyi olduğu rotator kılıf yırtığı gibi diğer durumlardan ayırmaya yardımcı olur. Omuz çevresinde hassasiyet olabilir.
• Görüntüleme Yöntemleri:
  
  • Röntgen (X-ray): Genellikle donuk omuzda normaldir. Ancak kemiksel sorunları, kırıkları veya omuz kireçlenmesini dışlamak amacıyla istenir.
  • Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) veya Ultrasonografi (USG): Genellikle donuk omuz tanısı için gerekli değildir. Ancak klinik bulgular net değilse veya rotator kılıf yırtığı gibi başka bir patolojiden şüpheleniliyorsa, bu durumları dışlamak amacıyla istenebilir. MRG’de bazen eklem kapsülünde kalınlaşma veya koltuk altı boşluğunda (aksiller poş) hacim azalması gibi donuk omuza işaret eden bulgular görülebilir.

Donuk Omuz Tedavi Seçenekleri: Sabır ve Fizik Tedavi Ön Planda!

Donuk omuz tedavisinin temel amacı ağrıyı kontrol altına almak ve kaybedilen omuz hareket açıklığını geri kazanmaktır. Tedavi, hastalığın bulunduğu evreye göre planlanır. Hastaların büyük çoğunluğu ameliyatsız (konservatif) tedavi yöntemleri ile iyileşir, ancak bu süreç sabır ve zaman gerektirir.

Ameliyatsız (Konservatif) Tedavi (Ana Tedavi Yaklaşımı):

• Ağrı Kontrolü:
  
  • İlaçlar: Doktor kontrolünde Non-Steroid Anti-İnflamatuar İlaçlar (NSAİİ’ler) veya basit ağrı kesiciler (Parasetamol) ağrıyı hafifletmek için kullanılabilir. Özellikle Evre 1’de ağrı kontrolü, fizik tedaviye katılımı kolaylaştırmak için önemlidir.
  • Sıcak/Soğuk Uygulama: Ağrıyı ve rahatsızlığı azaltmaya yardımcı olabilir.
• Fizik Tedavi ve Egzersiz: Tedavinin temel taşıdır.
  
  • Nazik Germe Egzersizleri: Donuk omuz tedavisinin en önemli kısmıdır. Fizyoterapist eşliğinde veya evde düzenli olarak yapılan, omuz kapsülünü germeye yönelik egzersizler (örn. sarkaç egzersizleri, duvar tırmanma, sopa ile dışa/içe döndürme, sırt kaşıma hareketleri) hareket açıklığını kademeli olarak artırmayı hedefler.
  • Önemli Not: Egzersizler sabırlı ve nazikçe yapılmalıdır. Özellikle ağrılı “donma” evresinde aşırı zorlayıcı veya ağrılı egzersizlerden kaçınılmalıdır, çünkü bu durum iltihabı artırabilir ve durumu kötüleştirebilir. Egzersizler ağrı sınırında tutulmalıdır. Evre 2 ve 3’te germe egzersizleri daha yoğunlaştırılabilir.
  • Güçlendirme Egzersizleri: Hareket açıklığı geri kazanıldıkça omuz çevresi kasları güçlendirme egzersizlerine başlanır.
• Eklem İçi Kortikosteroid (Kortizon) Enjeksiyonları:
  
  • Özellikle ağrının çok şiddetli olduğu Evre 1’de veya Evre 2’nin başlarında, omuz eklemi içine yapılan kortizon enjeksiyonu iltihabı ve ağrıyı azaltmada oldukça etkili olabilir. Ağrının azalması, hastanın fizik tedavi egzersizlerini daha rahat yapmasına olanak tanır ve iyileşme sürecini hızlandırabilir. Genellikle 1 veya 2 enjeksiyon yeterli olabilir.
• Hidrodilatasyon (Distansiyon Artrografisi):
  
  • Görüntüleme (genellikle ultrason veya floroskopi) rehberliğinde eklem kapsülü içine yüksek hacimde steril serum fizyolojik (bazen kortizon ve lokal anestezik de eklenerek) enjekte edilerek kapsülün gerilmesi ve genişletilmesi işlemidir. Bazı hastalarda faydalı olabilse de etkinliği değişkendir ve rutin olarak uygulanan bir yöntem değildir.

Cerrahi / Girişimsel Tedavi (Konservatif Tedavi Başarısız Olunca):

Hastaların az bir kısmında, genellikle 6 ay veya daha uzun süren etkin konservatif tedaviye rağmen şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığı devam ederse, daha girişimsel yöntemler düşünülebilir:

• Anestezi Altında Manipülasyon (MUA):
  
  • Hasta genel anestezi altındayken (tamamen uyutulmuş ve kasları gevşemişken), cerrah omuz eklemini kontrollü ve dikkatli bir şekilde farklı yönlere doğru hareket ettirerek yapışmış ve sertleşmiş olan eklem kapsülünü “yırtar” veya “esnetir”. Amaç, ani bir hareket açıklığı artışı sağlamaktır.
  • İşlem sonrası genellikle eklem içine kortizon enjeksiyonu yapılır.
  • Riskleri: Nadiren de olsa kemik kırığı, kas veya tendon yaralanması gibi riskler taşır.
• Artroskopik Kapsüler Gevşetme (Arthroscopic Capsular Release):
  
  • Minimal invaziv (kapalı) bir cerrahi yöntemdir. Omuza yapılan küçük kesilerden kamera (artroskop) ve özel aletlerle girilir.
  • Cerrah, eklem içini görerek kalınlaşmış ve büzüşmüş olan eklem kapsülünü belirli bölgelerden (özellikle hareket kısıtlılığına neden olan ön, alt ve bazen arka kısımlardan) kontrollü bir şekilde keserek veya serbestleştirerek gevşetir.
  • Genellikle MUA’ya göre daha kontrollü bir gevşetme sağlar ve aynı anda eklem içindeki başka sorunları (varsa) görme ve tedavi etme imkanı sunar.
  • Çoğunlukla anestezi altında manipülasyon ile birlikte uygulanabilir.

Prof. Dr. Murat Bozkurt, konservatif tedavinin başarısız olduğu durumlarda, hastanın durumuna göre anestezi altında manipülasyon veya artroskopik kapsüler gevşetme seçeneklerini değerlendirir ve uygular.

Riskler, Faydalar ve İyileşme Süreci

• Ameliyatsız Tedavi:
  
  • Faydaları: Cerrahi riskleri yoktur, çoğu hasta için etkilidir, vücudun doğal iyileşme sürecine izin verir.
  • Riskleri: İyileşme süreci çok uzun olabilir (aylarca, bazen yıllarca), tam hareket açıklığı geri kazanılamayabilir, sabır ve fizik tedaviye sürekli uyum gerektirir.
• Cerrahi / Girişimsel Tedavi (MUA / Artroskopik Gevşetme):
  
  • Faydaları: Hareket açıklığının doğal seyre göre çok daha hızlı kazanılmasını sağlar, ağrıyı daha çabuk giderebilir.
  • Riskleri: Genel anestezi ve cerrahi riskleri (enfeksiyon, kanama, sinir hasarı – nadir) taşır. Manipülasyon sırasında kırık riski (nadir), ameliyat sonrası tekrar sertlik gelişme riski (eğer rehabilitasyon iyi yapılmazsa) vardır.
• İyileşme Süreci (Girişimsel Tedavi Sonrası):
  
  • Manipülasyon veya artroskopik gevşetme sonrası başarının anahtarı, kazanılan hareket açıklığını korumak için HEMEN BAŞLANAN ve YOĞUN bir şekilde devam ettirilen FİZİK TEDAVİDİR.
  • Ameliyatın hemen ardından veya ertesi gün fizik tedaviye başlanır. Amaç, kapsülün tekrar yapışmasını ve sertleşmesini engellemektir.
  • Ağrı kontrolü önemlidir.
  • İyileşme süreci hala birkaç ay sürebilir, ancak hareket açıklığının geri kazanılması genellikle konservatif tedaviye göre daha hızlıdır.

Ankara’da Donuk Omuz Tedavisi ve Prof. Dr. Murat Bozkurt’un Yaklaşımı

Donuk omuz, hastalar için oldukça can sıkıcı ve günlük yaşamı kısıtlayıcı bir durum olabilir. Ankara’da bu rahatsızlığı yaşayan hastalar için Prof. Dr. Murat Bozkurt şu tedavi yaklaşımını benimser:

• Doğru Tanı ve Evreleme: Öncelikle hastanın şikayetlerini ve muayene bulgularını dikkatlice değerlendirerek donuk omuz tanısını kesinleştirir, diğer omuz problemlerini dışlar ve hastalığın hangi evrede olduğunu belirler.
• Hasta Eğitimi ve Sabır Vurgusu: Hastalığın doğal seyri, evreleri ve iyileşmenin zaman alabileceği konusunda hastayı detaylıca bilgilendirir. Sabırlı olmanın ve tedaviye uyumun önemini vurgular.
• Konservatif Tedavi Önceliği: Tedaviye genellikle ağrı kontrolü, kortizon enjeksiyonları (uygun evrede) ve nazik, aşamalı fizik tedavi egzersizleri ile başlar. Fizyoterapistlerle yakın işbirliği içinde çalışır.
• Girişimsel Tedavi Kararı: Konservatif tedavinin yeterli olmadığı (genellikle 6 ay veya daha uzun süre devam eden ciddi kısıtlılık) durumlarda, hasta ile birlikte riskleri ve faydaları tartışarak anestezi altında manipülasyon veya artroskopik kapsüler gevşetme seçeneklerini değerlendirir.
• Rehabilitasyon Odaklılık: Gerek konservatif tedavide gerekse cerrahi sonrası dönemde, başarılı bir sonuç için rehabilitasyonun kritik öneminin farkındadır ve hastalarını bu süreçte yakından takip eder ve yönlendirir.

Donuk omuz, sabır ve doğru tedavi yönetimi gerektiren bir durumdur. Erken tanı, uygun tedavi yöntemlerinin zamanında uygulanması ve özellikle fizik tedaviye aktif katılım ile çoğu hasta başarılı bir şekilde iyileşebilir. Ankara’da donuk omuz şikayetiniz varsa, Prof. Dr. Murat Bozkurt’a danışarak en doğru tedavi planını oluşturabilirsiniz.

Detaylı bilgi ve randevu için Prof. Dr. Murat Bozkurt ile 0312 502 70 74 numaralı telefondan iletişime geçebilirsiniz.